Ik ben fan van social media “detoxes”. Het voelt goed om af en toe even niet na te hoeven denken over wat ik moet plaatsen of wie wat aan het doen is. Maar na zo’n detox val je vaak weer in oude patronen… Daarom spreekt het idee van digitaal minimalisme me aan. Digitaal minimalisme gaat verder dan af en toe een dagje zonder social media of je smartphone. Het gaat om structurele verandering rondom het gebruik van je smartphone, social media, laptop en overige technologie. Op deze manier krijg je je gebruik beter onder controle en zullen detoxes minder meer nodig zijn.
The Social Dilemma
Misschien heb je de documentaire The Social Dilemma op Netflix gezien (zo niet, aanrader!). In deze documentaire komen een aantal experts aan het woord die allemaal hebben meegeholpen om social media en andere digitale technologieën groot te maken. En met groot bedoel ik niet alleen populair, maar ook verslavend. Social media, games en apps worden zo ontwikkeld dat ze de gebruiker continu een “beloning” geven. Swipe naar beneden in een social media app en je krijgt een nieuwe post te zien. Vervul een taak in een spelletje om een level omhoog te gaan en virtuele goodies te ontvangen. Deze beloningen geven ons een goed gevoel, zo goed dat we verslaafd raken aan de technologie. En dus swipen, liken en klikken we heel wat los op onze smartphones.
De reden waarom deze websites en apps ons zo verslaafd willen maken, is omdat ze geld aan ons verdienen. Hoe langer je op een platform zit, hoe meer advertenties je voorbij ziet komen en hoe meer geld ze aan jou verdienen. Want de gebruiker is het product (jij dus), niet de website zelf. Websites en apps volgen je overal – tenzij je geen cookies accepteert en nergens inlogt – en weten precies wat je online doet. Zo weten ze dat je net naar een jurkje hebt gekeken in een webshop en dat je vervolgens op YouTube filmpjes over bruiloften bekijkt. Grote kans dat je vervolgens jurkjes voor bruiloften in advertenties voorbij ziet komen. Niet alleen in je internetbrowser, maar ook in je social media apps. En we kijken er niet eens meer van op – het is heel normaal geworden om online “gevolgd” te worden en overal dezelfde advertenties te zien.
Ieder in zijn eigen bubbel
En dan heb ik het nog niet eens over dezelfde content die je overal kunt zien. Arjan Lubach legde dit vorige week goed uit in zijn video De online Fabeltjesfuik. Social media platformen zoals Facebook en YouTube bepalen aan de hand van waar je op klikt en waar je een comment of like achter laat wat je vervolgens krijgt te zien. Ze willen je immers zo lang mogelijk op hun platform houden. Zo kan een “neutrale” homepage op YouTube met diverse video’s binnen een aantal klikken veranderen naar een heel eenzijdig beeld vol met dezelfde content. Zoals Arjan Lubach demonstreerde: na drie klikken kreeg hij enkel nog video’s aangeraden over complottheorieën en kritiek op de politiek. Als je lang genoeg dat soort eenzijdige content consumeert, zal je denken dat dat de waarheid is.
Ik heb dit zelf onlangs op Instagram getest. Ik klikte bewust op wat Kardashian profielen (accounts die ik niet volg), bekeek een aantal van hun posts en klikte door naar profielen waar zij naar linkten. Vervolgens ging ik naar de Discover pagina en zag ik meteen een aantal overige Kardashian posts. Ook daar klikte ik op, ik las wat comments en klikte verder. Binnen tien minuten bestond zeker de helft van de posts op de Discover pagina uit Kardashian posts (voorheen vol met posts over activisme, duurzaamheid en feminisme). Een aantal weken later zie ik ze nog steeds voorbij komen. Zo’n bubbel vol Kardashian posts hoeft niet per se slecht te zijn – al wil ik er wel graag weer vanaf – maar als zo’n bubbel extreme content bevat kan het wel gevaarlijk worden.
Wat ik inmiddels qua digitaal minimalisme doe
Hoe meer ik in de wereld van social media en digitale ontwikkelingen duik, hoe meer ik offline wil leven. Nu is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Ik ben werkzaam als webredacteur en content specialist en onderhoud een website. Social media is (helaas) onderdeel van mijn werk. Desondanks heb ik toch een aantal veranderingen doorgevoerd. Zo heb ik in het afgelopen jaar het volgende gedaan:
– Al mijn foto’s, info en posts van Facebook gehaald. Ik heb vervolgens in mijn bio gezet dat ik niet meer actief ben en ben sindsdien uitgelogd. Omdat ik af en toe Facebook Messenger op mijn smartphone gebruik bestaat mijn profiel nog wel, maar ik log niet meer in op Facebook.com. Ook heb ik de Facebook app van mijn smartphone verwijderd.
– Ik heb al mijn Twitter posts tot medio 2019 verwijderd (via TweetDelete). De reden hiervoor: mijn profiel bestaat al negen jaar en ik ben niet meer dezelfde persoon die ik negen jaar geleden was. Ik wil niet dat bepaalde tweets nog jarenlang online blijven staan of dat mensen ooit door mijn archief heen bladeren. Ook ben ik veel minder mensen gaan volgen en staan de notificaties in mijn browser en in de Twitter app uit.
– Ik ga maandelijks door mijn opgeslagen favorieten heen in mijn browser. Ik verwijder links waar ik niets meer mee ga doen, haal bepaalde blogs en websites uit mijn overzichten en ben kritisch qua welke websites ik regelmatig bezoek.
– Ik verwijder minimaal één keer in de maand de Instagram app van mijn smartphone. Ik log ook uit in mijn browser. Meestal voor een aantal dagen, soms een week of langer. Ik doe dit meestal als ik me teveel erger aan dingen die ik voorbij zie komen of als ik merk dat ik teveel tijd in de app spendeer.
– Ik heb tijdslimieten ingesteld op mijn smartphone voor Instagram en Twitter. Ik mag maximaal een half uur per dag deze apps gebruiken. Ik ben daarnaast kritisch op overig app-gebruik en verwijder apps die me teveel afleiden en die niets toevoegen aan mijn leven.
– Ik heb me voor zo goed als alle nieuwsbrieven afgemeld en meld me nergens meer voor aan, tenzij het heel doelbewust is (bijvoorbeeld een nieuwsbrief van een toffe blogger of curator). Dit scheelt heel veel mailtjes die ik niet hoef te lezen!
Dit alles zorgt ervoor dat mijn smartphonegebruik inmiddels is gehalveerd(!). Ik heb hierdoor meer tijd voor dingen die belangrijk voor mij zijn: rust, mijn katten, boeken lezen, schrijven, leuke en inspirerende series en films kijken en tijd met mijn vriend en vriendinnen spenderen.
Toe aan wat digitaal minimalisme? Begin hier
Wil jij ook minder online zijn en een beetje de controle over jouw digitale leven terugkrijgen? Een aantal tips:
– Zet alle notificaties in je browser en op je smartphone uit. Geloof me, je mist niets en de wereld vergaat niet als je niet meteen overal op reageert.
– Kies één of twee social media platformen waar jij aanwezig wilt zijn en focus je daar op. Kies het liefst platformen die jou goed laten voelen of waar je leuke contacten op hebt. Vergeet en verwijder de rest. Je hoeft niet overal aanwezig te zijn en je zult niets belangrijks missen.
– Meld je af voor alle nieuwsbrieven van bedrijven, webshops, organisaties of wie dan ook die je spullen willen aansmeren of die je tijd verspillen. Hoe sneller je door je inbox heen bent, hoe beter.
– Verwijder apps van je smartphone die als verslavend voelen. Denk aan social media apps, nieuws apps die je ook in je browser gebruikt of spelletjes die je tijd verspillen.
– Sta geen cookies toe of verwijder elke dag al je opgeslagen cookies uit je browser, zodat je niet wekenlang online gevolgd wordt door dezelfde webshops en bedrijven.
– Check hoeveel tijd je besteedt op je smartphone en aan welke app. Ik dacht maar maximaal een half uur per dag op Instagram te spenderen, maar dat bleek op sommige dagen ruim twee uur te zijn… Vandaar mijn huidige tijdslimiet!
– Ga eens in de maand door al je foto’s, video’s, bestanden en apps op je smartphone en computer heen en verwijder alles dat je niet nodig hebt. Dit zal de eerste keer een enorme klus zijn, maar daarna een snelle taak die ervoor zorgt dat je digitale bestanden altijd opgeruimd en overzichtelijk zijn. Dit soort voor rust en minder afleiding en veiligheidsrisico’s.
Ga eens goed bij jezelf na waar je digitaal veel tijd aan besteedt, maar wat niet veel oplevert. Is het misschien het (iets te vaak) checken van het actuele nieuws? Kijk je teveel YouTube filmpjes, ook al moet je eigenlijk aan het werk? Of scrol je eindeloos door TikTok of Instagram en ben je zo een uur verder? Ik weet zeker dat je ergens mee kunt minderen of stoppen. En dat je de tijd die je daarmee terugkrijgt in iets kunt steken dat je wél gelukkig maakt.
Lees en kijk tips:
‘The Social Dilemma’ op Netflix
‘Herover je data’ van VPRO Tegenlicht
‘Digital Minimalism’ door Cal Newport
‘De macht van niets doen’ door Jenny Odell
Bron afbeeldingen: Andrea Davis & Valeria Miller via Unsplash
